دسترسي به انواع منابع مرجع در اينترنت
براي انجام هر پژوهشي، ابتدا بايد اطلاعات مورد نياز آن فراهم شود. اين كار به كمك ابزارهايي مانند منابع مرجع ميسر است. منابع مرجع، اطلاعاتي در يك زمينه يا زمينه‌هاي مختلف در برداشته و به گونه‌اي تهيه و تنظيم و سازماندهي شده‌اند كه به سهولت و با صرف كمترين زمان، دستيابي به اطلاعات را فراهم مي‌سازند. وجود اين ابزارهاي پژوهش به ويژه در دنياي كنوني، كه با انبوهي از اطلاعات و انتشارات مواجه هستيم، اهميت بسياري در دسترسي به اطلاعات مناسب، معتبر و پيشبرد پژوهش‌ها دارد.
در سالهاي اخير، انواع منابع مرجع به شكل الكترونيكي و پيوسته (در اينترنت) منتشر شده است و تعداد آنها روزبه‌روز در حال افزايش است. اين افزايش به حدي است كه سايتهاي ويژه‌اي براي شناسايي و دسترسي سريعتر و آسانتر به آنها طراحي شده است. در اين مقاله، برخي از سايتهاي منابع مرجع و راهنماي دسترسي به آنها معرفي مي‌شود:
1. استفاده از طبقه‌بندي (دسته‌بندي) منابع مرجع در موتورهاي جستجو:
بسياري از موتورهاي جستجو بخشي را به معرفي انواع منابع مرجع اختصاص داده‌اند. به عنوان مثال، در موتور جستجوي Yahoo، در صفحه اول ”در قسمت categories” با انتخاب reference مي‌توانيد به انواع منابع مرجع دسترسي يابيد و يا در موتور Google با انتخاب directory، انواع منابع مرجع در قسمت reference دسته‌بندي شده است كه به راحتي مي‌توان آنها را مورد استفاده قرار داد.
2. استفاده از دروازه‌هاي اطلاعاتي(Gateways) :
برخي از سايتها، نقش راهنما را دارند و منابع اينترنتي مفيد را دسته‌بندي كرده‌اند. در اين قسمت دو نمونه از اين راهنماها معرفي مي‌شود:
1) Librarian’s Index to the Internet
اين راهنماي موضوعي بيش از 10 هزار منبع اينترنتي در موضوعهاي گوناگون را ، كه توسط كتابداران انتخاب و ارزيابي شده است، دربر دارد. با استفاده از نشاني www.lii.org/search/file/reference انواع منابع مرجع در اختيار شما قرار مي‌گيرد.
2) Internet library for librarians
www.itcompany.com/inforetriever
اين سايت، با بيش از 3000 منبع اينترنتي كه توسط كتابداران انتخاب و مورد نقد و بررسي قرار گرفته است، پيوند دارد و ابزار مفيدي براي تمام متخصصان به ويژه كتابداران است.
در ستون سمت چپ اولين صفحة اين سايت، عبارت ready reference ديده مي‌شود. در زير آن انواع منابع مرجع ارائه شده است. يكي از ويژگيهاي جالب اين سايت وجود توصيف كاملي از اهداف و يا گسترة منابع موجود در هر مورد مي‌باشد. افزون بر قسمت فوق، قسمت ديگري تحت عنوان reference وجود دارد كه منابع مرجع را بر اساس كشور، زبان و نيز به شكل موضوعي دسته‌بندي كرده است.
3. دسترسي به منابع مرجع در سايت كتابخانه‌هاي دانشگاهي:
جهت دسترسي به اينگونه منابع مي‌توان به سايت كتابخانه‌هاي دانشگاهي مراجعه نمود. در زير چند نمونه سايت كتابخانه‌هاي دانشگاهي آورده شده است:
دانشگاه استنفورد http://www.sul.stanford.edu/collxn.html
دانشگاه پرنيستون http://www.princeton.edu/~pressman/genref.htm
دانشگاه بوفالو
http://www.ublib.buffalo.edu/libraries/e-resources/selected.html
به اين مسأله بايد توجه داشت كه تمامي منابع مرجع ارائه شده در سايت دانشگاهها قابل دسترس همگان نيست. برخي از منابع فقط مخصوص استفاده دانشجويان و اعضاء آن دانشگاه مي‌باشد.
4. اكثر ناشراني كه در زمينة تهيه منابع مرجع فعاليت دارند، اينگونه منابع را به شكل الكترونيكي نيز توليد نموده و به شكل online (پيوسته) در اختيار علاقمندان و متقاضيان قرار مي‌دهند. يكي از منابع مرجعي كه به موازات نوع چاپي آن، به صورت online قابل دسترس و اشتراك است، دايره‌المعارف بريتانيكاست
اين دايره‌المعارف معتبر 32 جلدي، مقاله‌هاي كوتاه را به طور رايگان در دسترس همگان قرار مي‌دهد، اما براي استفاده از كليه اطلاعات آن از جمله مقاله‌هاي جامع بايد هزينة اشتراك ماهانه يا سالانه پرداخت نمود. يكي از امكاناتي كه در اين سايت در نظر گرفته شده است استفاده رايگان از كل مجموعه براي مدتي محدود است.
اگر چه اينترنت منبع عظيمي از اطلاعات است، اما پيدا كردن اطلاعات مورد نياز در آن‌كاري بس دشوار و وقت‌گير مي‌باشد. در اين ميان، براي بهره‌گيري بيشتر از اطلاعات موجود در اينترنت سايتهايي طراحي شده است تا دسترسي به اطلاعات مفيد در زمينه‌هاي موضوعي‌مختلف را فراهم آورده و به گونه‌اي منطقي و بر اساس مرتبط بودن اطلاعات با موضوع مورد درخواست دسته‌بندي و قابل استفاده شود. يكي از اين سايتها
است كه مجموعه وسيعي از موضوعها، ايده‌ها و اطلاعات مناسب و مرتبط با پروژه‌هاي تحقيقاتي را دربرداشته و مطالبي درباره طريقه نگارش مقاله پژوهشي گردآوري و در اختيار علاقمندان قرارمي‌دهد. اين سايت دسترسي به اطلاعات پژوهشي در زمينه‌هايي از قبيل هنر و ادبيات، تاريخ، علوم، تجارت و علوم اجتماعي را امكان‌پذير مي‌سازد.
اين سايت از چند بخش تشكيل شده است
|
3- Discussion Area |
2- Writing Center |
1-Idea Directory |
.در قسمت Idea Directory، حدود 4 هزار موضوع تحقيقاتي در بيشتر از 100 طبقه(دسته) قابل دسترس است. براي جستجو به دو روش مي‌توان اقدام كرد: يكي، انتخاب موضوع‌مورد نظر از راهنماي موجود، و ديگري وارد نمودن كليد واژة مورد نظر در قسمت جستجو. با انتخاب يك موضوع و گزينه (Ask library)، جستجو در آرشيوي متشكل از هزاران مجله، روزنامه، كتاب و عكس در كتابخانة الكترونيكي آغاز مي‌شود. در كنار هر يك از موارد بازيابي‌شده، درصد ارتباط آنها با موضوع مورد نظر مشخص مي‌گردد. كتابخانه الكترونيكي (library)دسترسي آسان به مجموعة عظيمي از اطلاعات بيش از 7 ميليون مقاله را فراهم مي‌كند. با پرداخت اشتراك ماهانه حدود 10 دلار و سالانه حدود 60 دلار مي‌توان به منابع ارزشمند آن‌دسترسي نامحدود داشت.
البته امكان استفاده از منابع آن بطور رايگان به مدت يك ماه (30 روز) نيز امكان‌پذير است. كافي است با پر نمودن فرم اشتراك و دريافت نام كاربر (username) و گذر واژه (password)به متن مقاله‌ها دسترسي پيدا كرد.
2. قسمت Writing Center، به منزله يك راهنماي گام به گام براي افرادي است كه‌مي‌خواهند سبك و چگونگي ارائه گزارشها و يا تحقيقات را فراگيرند و يا بهبود بخشند. بيشتر از يكصد صفحه درباره تكنيكهاي جديد نوشتن (نگارش)، گرامر، نقطه‌گذاري و غيره ارائه شده‌است. همچنين، صفحه‌هايي درباره چگونگي نوشتن نامه، تقاضاي كار، نوشتن مقاله‌هاي تحقيقاتي و منابع استنادي، ساختار جمله و غيره براي علاقمندان فراهم آمده است.
3. قسمت Discussion Area محل مناسبي براي مشاركت افراد دربارة مسائل مختلف‌پژوهشي است. مي‌توان با ارسال پرسش مورد نظر به گروههاي مباحثه، توصيه‌هاي مفيدي ازساير افراد دريافت نموده، به جواب پرسش خود دست يافت و يا به آنچه كه ديگران مي‌پرسند، پاسخ داد و درباره موضوعهاي مختلف اظهار نظر نمود. گروههاي مباحثه موجود بر اساس‌موضوعهاي هنر و سرگرمي، تجارت، تاريخ و غيره طبقه‌بندي شده‌اند.
منبع : http://www.um.ac.ir